Avropa və NATO-nun “vuran əli” – Türkiyə

Rusiyanın son illərdə Avropa təhlükəsizliyinə yönəlmiş addımları, xüsusilə də müxtəlif cəbhələrdə istifadə etdiyi “dron şouları”, Qərb ölkələrinə yeni reallığı göstərdi: müharibələrdə balansı artıq tanklar və klassik hərbi texnika yox, sürətli, ucuz və aşkarlanması çətin pilotsuz uçuş aparatları müəyyən edir.

Bu təhlükəyə qarşı NATO daxilində ən çevik reaksiya göstərən ölkələrdən biri Türkiyədir.

Türkiyənin hərbi-strateji rolu

Türkiyənin Litvaya göndərdiyi AWACS tipli radar təyyarəsi NATO-nun Baltik müdafiəsini gücləndirmək üçün ciddi addım hesab olunur. Bu təyyarələr alçaqdan uçan dron və qanadlı raketləri aşkarlayaraq erkən xəbərdarlıq sistemi rolunu oynayır. Beləliklə, Türkiyə yalnız öz regionunda deyil, Avropanın şimalında da təhlükəsizlik təminatçısına çevrilir.

NATO üçün Türkiyənin strateji əhəmiyyəti bir neçə əsas amillə izah olunur:

Türkiyə Qara dəniz, Aralıq dənizi və Yaxın Şərq arasında yerləşərək NATO-nun ön xəttində dayanır. Bu, Rusiyanın Qara dənizdəki təsirinə qarşı balans yaratmaq üçün əvəzsiz üstünlükdür.

“Bayraktar TB2” və “Akıncı” kimi PUA-lar artıq Ukrayna müharibəsində effektivliyini sübut edib. Türkiyə bu texnologiyanı NATO-ya ixrac etməklə müdafiə qabiliyyətini gücləndirir.

Hava hücumundan müdafiə sistemləri – Yerli istehsal olan “Hisar” və “Siper” kompleksləri NATO ölkələrinin də hava məkanını qoruma potensialına malikdir.

Montrö Konvensiyası çərçivəsində Türkiyə boğazlarda hərbi hərəkəti tənzimləməklə NATO-nun Qara dəniz strategiyasına ciddi təsir göstərir.

Türkiyənin siyasi mövqeyi

Hərbi gücün yanaşı, Türkiyə siyasi meydanda da NATO-nun mövqelərini dəstəkləyir. BMT Baş Assambleyasında çıxış edən müdafiə naziri Yaşar Gülər Krımın ilhaqını tanımadıqlarını, Ukraynanın ərazi bütövlüyünə dəstək verdiklərini bir daha vurğuladı. O, həmçinin Krım tatarlarının hüquqlarını gündəmə gətirərək bunun təkcə diplomatik məsələ yox, həm də tarixi və mənəvi məsuliyyət olduğunu bildirdi.

Bu mövqe NATO üçün siyasi baxımdan əhəmiyyətlidir, çünki Türkiyə postsovet məkanında yaşayan türkdilli xalqlara həm tarixi bağlarla, həm də diplomatik əlaqələrlə təsir göstərə bilir.

Türkiyə NATO üçün niyə vacibdir?

Türkiyənin rolu üç istiqamətdə əsaslandırıla bilər:

1. Hərbi-texnoloji üstünlük – PUA istehsalı, hava hücumundan müdafiə sistemləri və AWACS təyyarələri ilə NATO-ya real müdafiə qabiliyyəti qazandırır.

2. Geosiyasi mövqe – Şərq cinahında Rusiyaya qarşı balans rolunu oynayır, Qara dənizdə NATO-nun yeganə ciddi dayağıdır.

3. Siyasi qətiyyət – Ukraynanın ərazi bütövlüyünə açıq dəstək verməklə Qərbin mövqeyini gücləndirir, həm də beynəlxalq hüququn müdafiəçisi kimi çıxış edir.

Bütün bunlar göstərir ki, NATO daxilində Avropanı Rusiyanın təhdidlərindən qoruyacaq ən dinamik, ən hazırlıqlı və ən yaxın müttəfiq məhz Türkiyədir.

Avropa üçün çıxış yolu

1. Baltikdə daimi iştirak – Türkiyə AWACS təyyarələrinin və PUA dəstələrinin Baltik ölkələrində müntəzəm yerləşdirilməsi ilə NATO-nun şimal cinahında sabit güc yarada bilər.

2. Qara dənizdə birgə donanma – Ukrayna, Rumıniya və Bolqarıstanla birgə dəniz patrul qüvvələri qurmaqla Rusiya təzyiqinə qarşı kollektiv müdafiə gücləndirilə bilər.

3. Texnologiya transferi – Türkiyənin PUA və hava müdafiə sistemlərinin istehsalı NATO müttəfiqləri ilə paylaşılarsa, Avropanın müdafiə qabiliyyəti daha bərabər şəkildə möhkəmlənər.

4. Enerji təhlükəsizliyi – Türkiyə TANAP və digər enerji dəhlizləri vasitəsilə Avropanın Rusiyadan enerji asılılığını azaltmaqda mühüm rol oynaya bilər. Bu, hərbi təhlükəsizliklə yanaşı, iqtisadi sabitlik də təmin edər.

5. Regional diplomatik liderlik – Türkiyə yalnız hərbi deyil, həm də siyasi vasitəçi kimi çıxış etməklə NATO-nun Qafqaz və Orta Asiya siyasətində təsirini artırmaq gücünə malikdir.

Beləliklə, gələcəkdə Türkiyənin NATO daxilində “vuran əl” rolunun daha da güclənəcəyi gözləniləndir. Həm hərbi, həm texnoloji, həm də diplomatik imkanları ilə Ankara Avropanı Rusiyanın təhdidlərindən qorumaqda əsas sütunlardan birinə çevrilməkdədir.

İsmayıl
XəzərNews.az


Xəbər 533 dəfə oxunub.