Mədəniyyət idarəçiliyinin müasir mərhələsi: Şəffaflıq və rəqəmsallaşma

Son vaxtlar mediada müşahidə olunan proseslər mədəniyyət idarəçiliyi ilə bağlı sağlam müzakirə mühitindən çox, məqsədli dezinformasiya dalğasını xatırladır. Xüsusilə Mədəniyyət Nazirliyini hədəfə alan ardıcıl, mənbəsiz və emosional xarakterli materialların sayı artmaqdadır. Bu tendensiya ictimaiyyətin düzgün məlumatlandırılmasından daha çox, müəyyən qrupların şəxsi maraqlarının informasiya mühitinə transferi kimi görünür.

Yayılan məlumatların böyük qismi yoxlanılmamış iddialardan ibarət olur: guya qeyri-şəffaf seçim prosesləri, ifaçılarla bağlı qərəzli qərarlar, köhnə dövrlərə aid faktların təhrif olunmuş interpretasiyası və sair. Halbuki, nazirlik bu iddiaların hər biri ilə bağlı rəsmən açıqlama verib, yoxlamalar aparıb və faktik əsasın olmadığını bildirib. Media materiallarında isə həmin açıqlamalara ya ümumiyyətlə yer verilmir, ya da qəsdən diqqətdən kənarda saxlanılır.

Məqsədli dezinformasiya dalğası...

Qara piarın mühüm xüsusiyyəti emosiyanı faktın qarşısına çıxarmaqdır. Hazırda da bəzi platformalar rəsmi məlumatların yox, sosial şəbəkə paylaşımlarının üzərində informasiya qurmağa üstünlük verir. Bu, mədəniyyət kimi həssas sahədə ictimai rəyin manipulyasiyaya açıq qalmasına şərait yaradır. İnformasiya manipulyasiyası isə yalnız qurumu hədəfə almır, bütövlükdə mədəni mühiti zədələyir, yaradıcı icmanın dövlətə inamını sarsıdır və sektorun inkişaf dinamikasına mənfi təsir göstərir.

Mədəniyyət Nazirliyinin son illərdə həyata keçirdiyi rəqəmsal strategiyalar, yaradıcı sənayelərin inkişafı, kino sektorunda institusional yenilənmə kimi genişmiqyaslı proseslərin fonunda bu cür kampaniyaların ortaya çıxması təsadüfi təsir bağışlamır.

İslahatların sürətləndiyi mərhələlər çox zaman müqavimət və manipulyasiyanı stimullaşdırır. İnformasiya mühiti də bu müqavimətin ən asan istifadə olunan alətidir.
Bütün bunlar fonunda məsuliyyətli media davranışının əhəmiyyəti daha da artır.

Mədəniyyət sahəsi ictimai kimliyin, irsin və sosial yaddaşın daşıyıcısıdır. Bu sahə haqqında yanlış məlumatların məqsədli şəkildə dövriyyəyə buraxılması sadəcə bir qurumu deyil, cəmiyyətin öz mədəni özünüdərkini zədələyir. Sağlam informasiya mühiti isə sektorun inkişafı, ictimai etimad və dövlət siyasətinin effektiv həyata keçirilməsi üçün əsas şərtlərdən biridir.

Qara piar kampaniyası informasiya manipulyasiyasının klassik elementlərini özündə daşıyır və mədəniyyət sahəsinin reallıqlarını əks etdirmir. Faktiki məlumat, şəffaflıq və səlahiyyətli qurumların rəsmi açıqlamaları bu cür cəhdlərin təsirsizliyini göstərir və mədəniyyət sektorunun inkişaf istiqamətinin manipulyasiyaya deyil, real işlərə söykəndiyini təsdiqləyir.

Nazirliyin açıqlamalarında diqqət çəkən əsas məqam...

Sosial mediada 2004–2022-ci illərlə bağlı səsləndirilən iddialar fonunda Mədəniyyət Nazirliyinin mövqeyi yenidən gündəmə gəlib. Nazirliyin açıqlamalarında diqqət çəkən əsas məqam həmin dövrə aid qanun pozuntularının vaxtında araşdırılması, hüquqi qiymət verilməsi və məsuliyyət tədbirlərinin tətbiq olunmasıdır. Bu, mədəniyyət idarəçiliyində institusional nəzarət mexanizmlərinin mövcudluğunu və dövlət orqanının öz öhdəliklərinə məsul yanaşdığını göstərən mühüm faktordur.

Nazirlik bildirir ki, sosial şəbəkələrdə yayılan bəzi məlumatlar faktlara söykənmir.

Xüsusən, rəsmi tədbirlərdə iştirak edən ifaçıların seçimi ilə bağlı deyilənlər yoxlamalar zamanı təsdiqini tapmayıb. İncəsənət nümayəndələri ilə bağlı şikayətlər araşdırılsa da, konkret qanunsuzluğu sübut edən material təqdim olunmayıb. Bu isə iddiaların obyektiv əsasının olmadığını göstərir.

Nazirlik vurğulayır ki, ifaçıların seçimi tədbirin konsepsiyasına, formatına və repertuar uyğunluğuna əsaslanan, ekspert qruplarının qərarı ilə rəsmiləşdirilən prosesdir.
Keçmiş dövrün müzakirəsi fonunda nazirliyin bugünkü fəaliyyətinə kölgə salınması isə yolverilməz hesab edilir.

Dövlət orqanı qeyd edir ki, şərəf və ləyaqəti alçaldan, ictimai çaşqınlıq yaradan və faktiki əsasdan məhrum iddiaların yayılması hüquqi məsuliyyət yaradır. Bu yanaşma mədəniyyət idarəçiliyində şəffaflıq prinsipinin tərkib hissəsi kimi qiymətləndirilə bilər.

Nazirliyin prioritet istiqamətləri nəyə hesablanıb?

Mədəniyyət Nazirliyinin hazırkı fəaliyyəti ölkənin rəqəmsallaşma strategiyası və sosial-iqtisadi inkişaf prioritetləri ilə sıx bağlıdır. Dövlət səviyyəsində həyata keçirilən rəqəmsal transformasiya kursu mədəniyyət sahəsinə də geniş təsir göstərir. Rəqəmsal cəmiyyət formalaşdıqca mədəni irsin qorunması, yayılması və idarə olunması yeni texnologiyaların tətbiqini tələb edir.

Mədəniyyət sektoru böyük həcmli məlumat istehsalı ilə müşayiət olunan müxtəlif klasterləri – muzeylər, teatrlər, qoruqlar, kitabxanalar, audiovizual sənaye, yaradıcı sənayelər, maddi və qeyri-maddi irs qurumları, təhsil müəssisələrini özündə birləşdirir. Bu biznesin və idarəetmənin data əsaslı modelə keçməsini qaçılmaz edir. Nazirlik məhz bu ehtiyac fonunda “e-Culture” rəqəmsal inkişaf strategiyasını hazırlayıb və təsdiq edib. Strategiya 2024–2026-cı illərdə mədəniyyət sahəsində rəqəmsal xidmətlərin genişləndirilməsini, məlumatların real vaxtda əlçatanlığını və mədəni irsin daha dayanıqlı şəkildə qorunmasını nəzərdə tutur.

Yaradıcı sənayelərin inkişafı da nazirliyin prioritet istiqamətləri sırasındadır. Reklamdan musiqiyə, kinodan dizayna qədər geniş əhatəyə malik bu sahə qlobal miqyasda iqtisadi artımın mühüm komponentinə çevrilib. UNCTAD-ın 2022-ci ildəki hesabatları yaradıcı iqtisadiyyatın yüksək ixrac potensialı, innovasiya qabiliyyəti və məşğulluğa töhfəsi ilə seçildiyini göstərir. Azərbaycan bu trendlərə uyğun olaraq, Mədəniyyət və Yaradıcı Sənayelər ekosistemini gücləndirməyə çalışır. UNESCO-nun 2005-ci il Konvensiyasının iştirakçısı kimi ölkə mədəni özünüifadə, irsin qorunması və mədəni müxtəlifliyin təşviqinə dair beynəlxalq öhdəliklərini də yerinə yetirir.

İdarəçilik modelindən ekosistem modelinə keçid

Son illər kino sahəsində aparılan institusional dəyişikliklər – idarəçilik modelindən ekosistem modelinə keçid, ARKA çərçivəsinin tətbiqi, Azərbaycan Kino Agentliyinin fəaliyyəti ölkənin ekran sənayesində yeni inkişaf mərhələsi formalaşdırır. Təhlillər göstərir ki, bu sahədə şəffaf mexanizmlərin tətbiqi, bazar yönümlü yanaşmaların gücləndirilməsi və innovativ istehsal modellərinə keçid milli kino sektorunun rəqabət qabiliyyətini artırır.

Göründüyü kimi, Mədəniyyət Nazirliyinin fəaliyyəti həm daxili nəzarət mexanizmlərinin tətbiqi, həm rəqəmsallaşma gündəminin qurulması, həm də yaradıcı iqtisadiyyatın dəstəklənməsi baxımından dövlət strategiyasına uyğun şəkildə inkişaf edir. Mədəniyyət sahəsində modern idarəetmə yanaşmaları ölkənin kimliyinin qorunması, mədəni irsin gələcək nəsillərə ötürülməsi və Azərbaycan mədəniyyətinin qlobal səviyyədə təbliği üçün mühüm əsas yaradır. Bu istiqamətdə aparılan islahatlar mədəniyyətin yalnız ənənəvi sərhədlər çərçivəsində deyil, həm də innovativ və rəqəmsal platformalarda inkişafını təmin edir və gələcəkdə daha çevik, şəffaf və dayanıqlı mədəni mühit formalaşdırır.

N.Oruclu


Xəbər 676 dəfə oxunub.