SƏFİRLİYİMİZİN VURULMASI TƏSADÜFÜDÜRMÜ?

Ukraynanın paytaxtı Kiyevdə yerləşən Azərbaycan səfirliyinin ərazisinə “İsgəndər” tipli raketin düşməsi regionda təhlükəsizlik arxitekturasının nə qədər qeyri-stabil olduğunu bir daha göstərdi. Noyabrın 14-nə keçən gecə baş verən hücum nəticəsində diplomatik nümayəndəliyin hasarı dağıdılıb, inzibati və konsulluq binaları zədələnib, xidməti avtomobillər yararsız vəziyyətə düşüb. Hadisə insan tələfatı ilə nəticələnməsə də, diplomatik obyektlərin toxunulmazlığına dair beynəlxalq hüquq normalarına ziddir və narahatlıq doğurur. Rusiya səfirinin Azərbaycan XİN-ə çağırılması və notanın təqdim olunması Bakının məsələni ciddi qiymətləndirdiyini göstərir.

Hadisənin “təsadüfi hədəf” olub-olmaması sualı yalnız emosional reaksiyadan deyil, həm də daha geniş geosiyasi kontekstdən doğur. Ukraynada aparılan genişmiqyaslı hərbi əməliyyatlar zamanı raketlərin bəzən nominal olaraq “yanlış hədəflərə” düşməsi müşahidə olunur. Lakin diplomatik obyektlərin beynəlxalq hüquqla qorunan statusu belə hadisələrə daha yüksək həssaslıq tələb edir.

Hücumun texniki tərəfi göstərir ki, “İsgəndər” kimi yüksək dəqiqlikli raketlərin şəhər mərkəzində təsadüfən diplomatik missiyanın üzərinə düşməsi ehtimalı nəzəri olaraq mümkün olsa da, bu, çox aşağı ehtimallı bir ssenaridir. Hədəf seçimi alqoritmləri, uçuş trayektoriyasının qurulması və raketin idarəetmə sistemi bu sinif silahların spontan “səhv” etməsini azaldır. Bu isə diqqəti iki istiqamətə yönəldir: ya hədəf seçimi prosesində səhv olub, ya da raket şəhər strukturunun müəyyən seqmentlərini vurmaq üçün planlanmış trayektoriyada diplomatik obyektin yaxınlığından keçib.

Geosiyasi müstəvidə nəzərə alınmalıdır ki, Azərbaycan-Ukrayna münasibətləri son illərdə aktiv və dostcasına xarakter daşıyır. Azərbaycan Ukraynaya humanitar yardım göstərən azsaylı region dövlətlərindəndir və Kiyevdə Azərbaycan səfirliyi aktiv diplomatik fəaliyyət həyata keçirir, diasporumuz cəbhəyə davamlı yardımlar edir.

Digər tərəfdən, Moskvanın hadisəni dərhal izah etməməsi və rəsmi kanallar vasitəsilə dəqiqləşdirməyə ləngiməsi diplomatik sualları artırır. Bakı tərəfindən notanın verilməsi isə bu hadisənin “adi hərbi əməliyyat epizodu” kimi qəbul edilmədiyini göstərir.

Mövcud faktlar hücumun məqsədli şəkildə Azərbaycan səfirliyinə yönəldiyini təsdiqləməyə imkan verməsə də, “təsadüf” izahı da inandırıcı səviyyədə tam aydın deyil. Raketin növü və diplomatik obyektlərin hüquqi statusu nəzərə alınanda hadisə istər texniki surətdə, istərsə də siyasi-mənəvi müstəvidə ciddi narahatlıq doğurur.

Bu insident Ukrayna müharibəsinin region ölkələri üçün dolayı risklərini bir daha nümayiş etdirir və göstərir ki, genişmiqyaslı hərbi mühitdə diplomatik missiyalar belə tam təhlükəsiz zonalar deyil. Hadisənin tam mahiyyəti yalnız tərəflər arasında aparılan texniki araşdırmalar və rəsmi izahlarla aydınlaşacaq, lakin artıq indidən görünür ki, Bakı bu məsələyə diqqət ayırmaqda israrlıdır. Bu hadisənin ardınca regiondakı təhlükəsizlik balansının və diplomatik nümayəndəliklərin mühafizə səviyyəsinin yenidən qiymətləndirilməsi qaçılmaz görünür.

N.Oruclu

Xəbər 1213 dəfə oxunub.