Cümə gününün əhəmiyyəti nədir?

Cümə günü çox qiymətli və mübarək bir gündür. Bu mövzuda Peyğəmbər Əfəndimiz (səs) belə buyurmaqdadır:

"Bizlər Əhli Kitaba görə ən son gəlmişkən, qiyamət günündə fəzilət tərəfindən ən başa keçəcək olanlarıq. Bundan ötəri ki, bizdən əvvəl onlara Kitab verildi də Allahın onlara fərz buyurduğu gün bu cümə günü ikən, onlar anlaşılmazlıq çıxarıb başqa günlərə hörmət göstərdilər. Bizə isə o günə etibar etmək barəsində Haqq Təala hidayət verdi (Doğru yolu göstərdi). Artıq bu barədə insanlar bizdən geri qalmış oldular. Yəhudilərin ibadət günü sabah (şənbə), Xristianlarınkı isə o biri gündür (bazar)." (Təcrid, III, 3.)

"Adəm o gün yaradıldı, o gün cənnətdən yerə endirildi, o gün tövbəsi qəbul edildi və o gün vəfat etdi, qiyamət günü də o gün qopacaq. İns və cindən başqa heç bir varlıq yoxdur ki, dan yeri ağardıqdan gün doğulana qədər ­kıyamet bəlkə bu gün qopar qorxusu ilə qulaq şəkləməsin. Bir də o günün içində bir saat vardır ki, bir Müsəlman qul, o vaxta bərabər gəlib, o əsnada namaz qılıb Allah Təala Həzrətlərindən bir ehtiyacını diləsə, onu Allah Təala şübhəsiz ona verər." (Təcrid, III, 45; Müslim, Cümə, 17)

Cümə gününün fəziləti haqqında buyurulan bu qabil hədisi şəriflərdən ötəri, İslam alimləri arasında danışılan və xalqa düşərək zərbi-məsəl hökmünə gələn bəzi gözəl söz və qiymətləndirmələr vardır. Məsələn deyilmişdir ki, "Cümə həftənin; Ramazan ilin; Həcc isə ömürün ölçüsüdür."

Yəni şüurlu bir şəkildə cümə namazını edən; bu günü, İslami ədəbiyyatda ifadə edilən məlumatlara görə qiymətləndirən adam, bir həftə boyunca bunun bolluq və bərəkətinin təsirində yaşar, hər cümə bu təkrarlandıqca ömür boyu işıqlıq bir həyat keçmiş olar.

Bunun kimi Ramazan ayını ayə və hədislərin işığında qiymətləndirən mömin onun bolluğuyla ilin bütün ay və günlərini qiymətləndirə bilər.

Həcc ibadəti özünə fərz olan zəngin mömin də bu ibadəti səmimi bir şəkildə yerinə yetirsə, günahları bağışlanar və əgər həcc müddətin tərəfindən əldə etdiyi mənəvi işığı yaxşı istifadə edə bilsə bir ömür boyu xoşbəxt olar.

Yenə, deyilmişdir ki: "Cümə içindəki razılıq saatı, (dua və diləklərin qəbul edildiyi an) Ramazan içindəki Qədr gecəsi kimidir."

Cümə günü qüsl almaq (təpədən dırnağa yuyunmaq), lazım olan təmizlikləri etmək, dişləri fırçalamaq, xoş yüngül qoxu sürtmək, təmiz paltarlar geyinmək, gülər üzlü və sevincli olmaq yaxşı görülmüşdür. Peyğəmbərimiz (səs) Mədinə ətrafındakı kəndlərdən toz və tər qoxusu ilə cüməyə gələnlərə "Heç olmasa, bu gününüz üçün yaxşıca yuyunub təmizlənsəniz!" buyurmuşdur. (Müslim, Cümə, 9)

Cümə günləri səhər namazında Peyğəmbər Əfəndimiz (s) Səcdə və Dehr (İnsan) surələrini oxuyardı . Bunun səbəbi bu surələrin cümə günü, olmuş və olacaq hadisələri ehtiva etməsidir. Bu səbəbdən bu surələr oxunduğu təqdirdə Hz. Adəm (as)ın yaradılışı, axirət həyatının təsviri, insanların o biri aləmdə yenidən dirilişi kimi cümə günü cərəyan etmiş və edəcək olan hadisələr xatırlanmış, bunlara olan iman təzələnilmiş olacaq.

Səcdə Surəsində Cənabı Haqq; Qurani Kərimin, insanların xəbərdar edilməsi üçün endirilmiş bir gerçək olduğunu ifadə etdikdən sonra göylərin və yerin yaradılışını xatırladar və

"Ondan başqa bir dostunuz və şəfaətçiniz yoxdur. Düşünmürsünüzmü?" (Səcdə, 32/4)

deyə soruşar. İnsanın yaradılışına toxunar və

"...Sizə qulaqlar, gözlər, ürəklər verilmişdir. Eləykən, çox az şükr edirsiniz." (Səcdə, 32/9)

buyuraraq insanları xəbərdar edər. Surənin davamında Uca Allah pozğunların dünyada ikən axirətdə təkrar dirildilmək mövzusunda inkara getdiklərini xatırladaraq, belələrinin öldükdən sonra o biri aləmdəki peşmanlıqlarını belə açıqlayar:

"Günahkarları, Rəblərinin hüzurunda başları önünə əyilmiş olaraq, `Rəbbimiz! Gördük, dinlədik, artıq bizi dünyaya geri çevir də yaxşı iş işləyək; doğrusu qəti olaraq inandıq.` yığarkən bir görsənsə!" (Səcdə, 32/13)

Digər tərəfdən, Allahın ayələrinə inananlar, böyüklük göstərməyərək Cənabı Haqqı tərifləyib ucaldanlar, qorxu və ümid içində Haqq Təalaya yalvaranlar, Uca Mövlanın lütf etdiyi ruzilərdən sərf edənlərdir. Səcdə Surəsində ifadə edilən bir gerçək də "Ən zalım kəslərin, özlərinə Allahın ayələri xatırladılınca onlardan üz çevirənlər." olduğudur. Surənin son qisimində Uca Allah inkarçılara belə səslənər:

"İndi yurdlarında gəzib gəzdikləri, özlərindən əvvəlki nə qədər nəsilləri yox etmiş olmamız onları doğru yola sövq etməzmi? Bunlarda şübhəsiz ibrətlər vardır. Dinləməzlərmi? Quru yerlərə suyu göndərib, onunla heyvanlarının və özlərinin yedikləri əkinləri çıxardığımızı görməzlərmi? Görmürlərmi?" (Səcdə, 32/26, 27)

"Dehr (İnsan)" Surəsinin ilk ayələrində Cənabı Haqq, insanın bir spermadan yaradıldığını ifadə etdikdən sonra ona görmə və eşitmə verildiyini və doğrunu tapmaq üçün yol göstərildiyini ifadə edər. Surənin davamında açıqlandığına görə insanlar bu dünyada imtahan üzrədirlər, amma bəziləri şükr edərlər, digər bəziləri isə nankorluq edərlər. Uca Allah, bu surənin beşinci ayəsindən etibarən yaxşıların axirətdə qarşılaşacağı sonsuz mükafatı təsvir edər:

"Şübhəsiz yaxşılar kafur qatılmış bir tasdan inciyər. Bu, ancaq Allahın qullarının daşıyara daşıyara içə biləcəyi bir mənbədir. Onlar verdikləri sözləri yerinə yetirərlər, pisliyi məşhur olan bir gündən qorxarlar. Onlar içləri çəkdiyi halda, yeməyi; yoxsula, yetimə və əsirə yedirərlər."

"Biz sizi ancaq Allah rizası üçün doyururuq. Biz qarşılıq və təşəkkür gözləmirik. Doğrusu biz, çox asıq sifətlərin ol/tapılacağı bir gündə Rəbbimizdən qorxarıq." deyərlər. "Allah da onları buna görə o günün pisliyindən qoruyar, onların yüzünə parlaqlıq və sevinc verər. Səbirlərinin qarşılığı, cənnət və oradakı ipəklərdir. Orada taxtlara söykənərlər; orada yandırıcı isti və dondurucu soyuq görməzlər. Meyvə ağaclarının kölgələri üzərlərinə sallanmış və onların qoparılması asanlaşdırılmışdır. Ətraflarında gümüş qablar/örtər və büllur kasalar dolaşdırılar. Büllurları gümüş kimi parlaqdır, onları ölçüb ölçüb dağıt/paylayarlar. Orada zəncəfil qarışıq bir göstər içirilərlər. O mənbəyə (Səlsəbil) deyilir." (İnsan, 76/5-18)

Cümə günü və cümə namazı İslama məxsus ən böyük şüar və simvollardandır. Qurban Bayramından əvvəlki ərəfə günü Ərafatda həcc üçün bir araya gələn möminlər birliyi ildə bir dəfə təkrarlanmaq qeydiylə bütün dünya üzərindəki Müsəlmanların ən böyük yığıncaqlarıdır. Bunun xaricində möminlərin böyük izdihamlar halında ibadət mühitində özbaşına ən/en çox da araya gəldiyi günlər bayram namazları və cümə namazıdır. Xüsusilə cümə namazının hər həftə yenidən təkrarlanması, Müsəlmanların hər həftə bir bayram sevinci içində bir araya gəlmələri baxımından ayrı bir əhəmiyyət daşımaqdadır.

Cümə günü günorta vaxtı azan oxununca kişilərin cümə namazına getməsi fərzdir. Bu mövzuda Cənabı Haqq belə buyurmaqdadır:

"Ey iman edənlər! Cümə günü namaza çağırılınca Allahı xatırlamağa qaçışın, alveri buraxın. Bilsəniz bu, sizin haqqınızda daha xeyirlidir. Namaz qılınınca yer üzünə dağılın. Allahın lütfünü axtarın. Allahı anın ki, felah tapasınız." (Cümə, 62/910)

Bu səbəbdən bu böyük gün ibadətin şüurunda olmayan, bunun idrakından uzaq, maraqsızlıq içində qalanların qafillərdən sayılacağı hədisi şəriflərdə açıqlanmışdır. Necə ki cüməni tərk etmənin böyük günah olduğu şəxsən Peyğəmbər Əfəndimiz (səs) tərəfindən ifadə edilmişdir. Bu mövzuda Hz. Peyğəmbər (səs) belə buyurmaqdadır:

"Bəzi kəslər ya cüməni tərk etməkdən qəti olaraq imtina edərlər, yaxud da Allah onların ürəklərini möhürləyəcək, sonra özləri şübhəsiz surətdə qafillərdən olacaqlar." (Müslim, Cümə, 40)

"Üç cümə namazını, aldırmayaraq bəhanəsiz buraxıb etməyən kimsənin Allah, ürəyini möhürləyər." (etTac, I, 273)

Cümə günü və gecəsi Peyğəmbər (sas)a salavat gətirmənin savab və fəziləti böyükdür. Çünki möminlər sahib olduqları iman salamatlığını və İslam səadətini Ona borcludurlar. Cənabı Haqq Onun hörmətinə həm dünyəvi həm də ührəvi səadət və xeyiri möminlərə bəxş etmişdir. Onlara veriləcək İlahi lütf və lütfkarlıqlar cümə günü əllərinə keçəcək, cənnətdəki mövqelərinə o gün göndəriləcəklər. Cənnətə girdikləri zaman möminlərə gözlədiklərinin çox üstündə çox İlahi lütflərin yağdırılacağı "Mezid günü" o gündür.

Ayrıca dünyada o gün möminlər üçün bayramdır, o gün hulusi ürəklə Cənabı Haqqa uzanan əllər geri çevrilməz; çünki razılıq saatı (dua və diləklərin qəbul edildiyi an) o günün içindədir. O günü bayram şüuru içində idrak edən evlər bərəkətlə, həzzlə dollar. İşdə bütün bunlar Hz. Peyğəmbər (saa)ı təsdiqin və ONun izindən ayrılmadan getmənin xeyirli meyvələridir. Bu şüur içində cümə gecəsi və günü, möminlərin, səadət səbəbi olan aləmlərin əfəndisi Hz. Məhəmməd (sas)a çox salavat gətirmələri uyğun olar. Necə ki qaynaqlarda naklolunduğuna görə Hz. Peyğəmbər (səs) Müsəlmanlara, cümə günü özü üçün çox salat ü salam göndərilməsini tövsiyə etmiş və salat ü salamların o gün özünə ərz olunacağını xəbər vermişdir.

Hasili, cümə günü, Müsəlmanların həftəlik bayram günüdür, bu günün fəzilətləri saymaqla bitməz. Bu münasibətlə Müsəlmanlar cümə günü, ibadətlərinə daha çox diqqət yetirməli və Peyğəmbərimiz (sas)a salat ü salamda ol/tapılmalıdırlar. Bununla birlikdə onu daha çox sevməli və hədisi şərifləri anlamağa işləməli/çalışmalıdırlar. Cümə günü Kəhf Surəsini oxuyanlara ührəvi mükafat müjdələnilmiş, hər cümə namazının digər cüməyə qədər günahlara kəffarə olduğu ifadə edilmişdir. Cümə günü yoxsullara edilən köməyin savabı da boldur. Cümə günü vəzi nəsihət günüdür. Cümə vəzində və xütbəsində mövzular, Müsəlmanların əhəmiyyətli məsələlərinə işıq tutmalı və hər kəs bu mənəvi işıqlıq içində səhvlərini düzəltməyə, əskiklərini aradan qaldırmağa işləməli/çalışmalıdır.

Cənabı Haqq, aylar içində Ramazanı, gecələr içində Qədr Gecəsini, dünya içində Məkkəni, insanlar arasında Hz. Məhəmməd (sas)ı seçdiyi kimi günlər içində də cüməni seçmişdir.

Xəbər 3614 dəfə oxunub.